تعریف حسابرسی چیست

در این مقاله قرار است به دنیای حسابرسی ورود کنیم. همچنین به طور کامل تعاریف حسابرسی را مطرح کنیم و انواع حسابرسی را مرور نماییم.

تعریف انواع حسابرسی چیست

تعریف حسابرسی

حسابرسی در زبان انگلیسی به معنی گوش دادن است. در زمان های گذشته، خواندن و نوشتن به اندازه کافی رواج پیدا نکرده بود و صرفت با گوش دادن به موضوعات و اظهار نظر مسولان مالی، صحت و درستی مطالب اظهار شده آنها مورد بررسی و تصمیم قرار می گرفت. اما در دنیای امروزه اطلاعات مالی و اقتصادی بسیار مهم و حیاتی هستند.

بسیاری از مردم پول های خود را بر اساس صورت های مالی ارائه شده توسط شرکت ها خرج می کنند و یا به عبارتی سرمایه گذاری می کنند. حتی دولت ها از بودجه خود در طرح های مختلف استفاده می کنند. در کل برای حصوص اطمینان از معقول بودن هزینه های صورت گرفته آنها مجبورند به اطلاعات مالی متکی شوند و براساس همان اطلاعات قابل اتکا و بع موقع تصمیم گیری نمایند.

اما یک موضوع مهم مطرح است و آن هم متفاوت بودن هدف تهیه کنندگان اطلاعات مالی با هدف استفاده کنندگان اطلاعات است و دلیل آن می تواند جدایی مدیریت از مالکیت و وجود تضاد منافع بین اهداف آنها باشد.

حالا با دانستن مطالب فوق اهمیت گزارشگری مالی را بهتر درک می کنیم. به همین موجب است که جامعه نیاز به حسابرسان مستقل دارد. این حسابرسان باید افرادی حرفه ای و با صلاحیت باشند تا بتوانند مطلوبیت صورت های مالی تهیه شده توسط سازمان ها یا شرکت ها را بررسی نمایند و در مورد آنها اظهار نظر کنند.

هدف حسابرسی مستقل انجام حسابرسی بر اساس استانداردهای حسابرسی برای کسب اطمینان معقول از نبود اشتباه یا تحریف با اهمیت در صورت های مالی و اظهار نظر نسبت به ارائه مطلوب آن مطابق استانداردهای حسابداری ار تمام جنبه های با همیت و در نهایت اعتبار بخشی به آن است.

تعریف حسابرسی عبارت است از بازرسی جستجوگرایانه کلیه مدارک و اسناد حسابداری به منظور کشف تقلب و اشتباه. هدف از آن اظهار نظر نسبت به این موضوع است که آیا صورت‌های مالی بر اساس استانداردهای حسابداری تهیه شده است یا خیر.

حسابرسی یک اصطلاح مهم در حسابداری است که بررسی و تأیید سوابق مالی شرکت را توصیف می کند. این اطمینان حاصل می شود که اطلاعات مالی به طور عادلانه و دقیق ارائه شده است.

همچنین، حسابرسی هایی انجام می شود تا اطمینان حاصل شود که صورت های مالی مطابق با استانداردهای حسابداری مربوط تهیه شده است. سه صورت مالی اصلی عبارتند از:

• صورت حساب درآمد
• ترازنامه
• صورت جریان وجوه نقد

مراحل تکامل حسابرسی

مراحل اصلی تکامل حسابرسی در قرن 20 به طور خلاصه به شرح زیر است:

1. تغییرهدف حسابرسی از کشف تقلب به تعیین مطلوبیت ارائه صورت های مالی
2. افزایش مسئولیت حسابرسان در مقابل اشخاص ثالث مثل سرمایه گذاران و بانک ها و سایر موارد
3. تغییر روش حسابرسی از بررسی کامل تمام معاملات به استفاده از رسیدگی نمونه ای
4. تنوع و گسترده شدن فعالیت های اقتصادی
5. تهیه روش های جدید حسابرسی برای استفاده در سیستم های کامپیوتری
6. تشخیص حسابرسان به ضرورت حفاظت از خود در برابر موج دعاوی حقوقی
7. افزایش تقاضا برای افشای به موقع اطلاعات مطلوب و نامطلوب به شرکت های سهامی

حسابرسی چیست

تعاریف متعددی از حسابرسی ارائه شده است که در اینجا به دو تعریف اشاره می کنیم:

1. حسابرسی فرآیندی منظم و با قاعده (سیستماتیک) برای جمع آوری و ارزیابی بی طرفانه شواهد در مورد ادعاهای مدیریت درارتباط با فعالیت ها و وقایع اقتصادی، با هدف تعیین درجه انطباق این ادعا ها یا اظهارات با معیارهایی از پیش تعیین شده و سپس گزارش دادن نتایج به اشخاص ذینفع است.
2. حسابرسی عبارت است از هرگونه رسیدگی به دفاتر و اسناد و مدارک و انجام سایر بررسی ها که توسط شخص مستقل از تهیه کننده آن به خاطر ارائه اظهار نظر نسبت به صورت های مالی.

نکته مهم: در انواع حسابرسی موضوع حدود رسیدگی بسیار با اهمیت است. این حدود است که واحد مورد رسیدگی و دوره مورد رسیدگی را تعیین می کند. به همین دلیل مشخص کردن صریح حدود رسیدگی برای محدود کردن و تعیین مسولیت حسابرسان یک مبحث مهم محسوب می شود.

مبنای گزارش حسابرسی را رسیدگی های حسابرسان مستقل فراهم می آورد. حسابرس ها هرگز بدون اجرای رسیدگی، نسبت به مطلوبیت ارائه صورت های مالی اظهارنظر نمی کنند و عواملی از قبیل شناخت حسابرسی از فعالیت صاحبان کار، حسابرسی های انجام شده در سال های گذشته و اعتقاد به درستکاری مدیران برای اظهار نظر نسبت به صورت های مالی توسط حسابرسان کافی نیست.

انواع حسابرسی

انواع حسابرسی معمولا به سه گروه اصلی به صورت زیر طبقه بندی می شوند:

1. حسابرسی صورت های مالی ( حسابرسی مستقل )
2. حسابرسی رعایت
3. حسابرسی عملیاتی

علاوه بر طبقه بندی فوق انواع دیگری از حسابرسی هم وجود دارد که به شرح زیر است:

1. حسابرسی داخلی
2. حسابرسی ضمنی
3. حسابرسی مدیریت (عملکرد مدیریت )

انواع حسابرسی ها می توانند به شرح زیر هم طبقه بندی شوند. البته دلیل تقسیم بندی انواع حسابرسی دلایل و منطق زیر هم می تواند باشد:

1. از نظر سازمانی : به حسابرسی داخلی و مستقل تقسیم بندی می شوند.
2. از نظردلیل ارجاع کار : به حسابرسی الزامی (به موجب قانون) و حسابرسی اختیاری (به درخواست صاحب کار) تقسیم بندی می شوند
3. از نظر حدود رسیدگی : به حسابرسی کامل (حسابرسی کلیه حساب ها و عملیات مالی) و حسابرسی محدود (حسابرسی ویژه یا حسابرسی برخی از حساب ها یا عمالیات مالی محدود) طبقه بندی می شوند.
4. از نظر زمان انجام کار : به حسابرسی نهایی (حسابرسی بعد از بستن حساب ها و ارائه صورت های مالی، حسابرسی بعد از پایان سال مالی شرکت ها، حسابرسی اثباتی) و حسابرسی ضمنی یا مداوم (در طول سال مالی) به طور پیوسته طبقه بندی می شوند.

حسابرسی صورت های مالی ( حسابرسی مستقل )

حسابرسی مالی فرایند بررسی سوابق مالی یک سازمان (یا افراد) برای تعیین صحت و مطابقت آنها با قوانین موجود (از جمله استانداردهای حسابداری پذیرفته شده)، مقررات و قوانین است.

حسابرسی صورت های مالی یعنی بررسی گزارش مالی یک سازمان توسط شخصی مستقل از آن سازمان همانطور که در گزارش سالانه ارائه شده است . گزارش مالی شامل ترازنامه، صورت سود و زیان، صورت تغییرات در حقوق صاحبان سهام، صورت جریان وجوه نقد و یادداشت های حاوی خلاصه ای از سیاست های حسابداری مهم و سایر یادداشت های توضیحی است.

هدف از حسابرسی این است که دیدگاهی در مورد اینکه آیا اطلاعات ارائه شده در گزارش مالی، به طور کلی، وضعیت مالی سازمان را در یک تاریخ معین منعکس می کند، به عنوان مثال:

• آیا جزئیات مالکیت و بدهی های سازمان به درستی در ترازنامه ثبت شده است؟
• آیا سود یا زیان به درستی ارزیابی می شود؟

هنگام بررسی گزارش مالی، حسابرسان باید از استانداردهای حسابرسی که توسط یک نهاد دولتی تعیین شده است پیروی کنند. هنگامی که حسابرسان کار خود را به پایان رساندند، یک گزارش حسابرسی می نویسند، در مورد آنچه انجام داده اند توضیح می دهند و نظری از کار خود ارائه می دهند.معمولا این اظهارنظر به صورت مقبول، مشروط، مردود و یا عدم اظهارنظر می باشد.

هدف اصلی حسابرسی صورت های مالی، اعتباردهی به صورت‌های مالی است. منظور از اعتباردهی، اظهار نظر حسابرسان نسبت به مطابقت تمامی جنبه‌های با اهمیت ادعاهای منعکس در صورت‌های مالی بر اساس استاندارد های حسابداری می باشد.

حسابرسی رعایت

هدف از حسابرسی رعایت، تعیین میزان رعایت احکام، سیاست‌ها، پیمان‌ها، قوانین و مقررات دولتی و کنترل‌های داخلی توسط شرکت‌های مورد رسیدگی است.

انجام حسابرسی طرحهای عمرانی نمونه ای از حسابرسی رعایت می باشد که در آن حسابرسان به دنبال میزان رعایت احکام و سیاستهای قانونی از جمله قانون محاسبات عمومی، شرایط عمومی پیمان، قانون مناقصات و سایر موارد می باشد.

رسیدگی ممیزان مالیاتی به اظهارنامه های مالیاتی، رسیدگی ذی حسابان و حسابرسان دیوان محاسبات کشور به قوانین مالی و بودجه شرکت ها و موسسات دولتی، رسیدگی بانک ها توسط اداره بازرسی نمونه هایی دیگر از حسابرسی رعایت می باشند که رعایت شدن یا نشدن قوانین و مقررات را مورد بررسی قرار می دهند.

حسابرسی رعایت می تواند به طور یک پروژه مجزا و یا همراه با حسابرسی صورت های مالی انجام شود

حسابرسی عملیاتی

حسابرسی عملیاتی به بررسی قسمت های خاصی از سازمان به منظور ارزیابی نحوه عمل آنها صورت می گیرد.

حسابرسی عملیاتی، عبارت است از بررسی و ارزیابی میزان رعایت صرفه ی اقتصادی در زمان تهیه ی منابع و ارزیابی میزان کارایی در زمان استفاده از منابع و اثربخشی عملیات برای دستیابی به اهداف تعیین شده ی سازمان جهت ارائه ی پیشنهادات اصلاحی به مدیران سازمان می باشد.

به عبارت دیگر حسابرسی عملیاتی فرآیند منظم و سیستماتیک ارزیابی اثربخشی (میزان موفقیت رسیدن به هدف های تعیین شده)، ارزیابی کارایی (میزان موفقیت در بهترین استفاده از منابع موجود که به نوعی نتایج ستاده با توجه به داده است) و بررسی صرفه اقتصادی عمالیات سازمان و گزارش نتایج ارزیابی همراه با پیشنهاد های عملی به مدیریت، در راستای بهبود عملیات می باشد.

حسابرسی عملیاتی به خاطر اینکه دارای استانداردهای پذیرفته شده و یا مقررات و الزامات قانونی نیست، در مقایسه با حسابرسی مستقل و رعایت، مستلزم قضاوت بیشتری است

حسابرسی داخلی

حسابرسی داخلی معمولاً در داخل انجام می شود و بر ارزیابی فرایندها، ارزیابی های کنترل، ایمنی دارایی ها و رعایت قوانین تمرکز دارد. این برنامه برای بهبود عملکرد یک سازمان و ارزش افزوده به شرکت طراحی شده است. رهبر تجاری این تمرین را آغاز می کند، سپس توسط یک تیم حسابرسی انجام می شود. محدوده حسابرسی توسط مدیران با مجوز معادل یا کمیته حسابرسی تعیین می شود.

گزارش حسابرسی داخلی برای تیم های مدیریتی صادر می شود. نتایج بهبود کنترل های داخلی را تسهیل می کند و باعث ایجاد تغییرات مدیریتی می شود. فرض کنید شرکتی حسابرس داخلی ندارد. در این صورت، لازم است حسابرسانی مشاور وارد شوند که حسابرسی های داخلی را بر اساس استانداردهای شرکت خاص انجام می دهند و نه روشها و استانداردهای جداگانه.

حسابرسان داخلی به عنوان کارکنان داخلی برای بررسی سوابق و کمک به بهبود فرایندهای داخلی مانند عملیات، کنترل های داخلی، مدیریت ریسک و حاکمیت برای سازمان کار می کنند.

به عبارت دیگر هدف اصلی حسابرسی داخلی، بازرسی و ارزیابی موثر بودن نحوه انجام شدن وظایف محول به واحدهای مختلف شرکت است.

رسیدگی حسابرسان داخلی را اغلب حسابرسی عملیاتی می نامند. زیرا هدف آن تعیین تاثیر رویه ها و روش های موجود بر کارایی عملیات واحد تجاری است. حسابرسان داخلی به بررسی کنترل های داخلی حسابداری و اداری می پردازند و نتایج یافته های خود را همراه با پیشنهادات اصلاحی یه مدیریت گزارش می دهند.

حسابرسی داخلی از نظر اجرای عملیات مشابه کار حسابرسان مستقل است اما از نظر هدف و استقلال، شرایط حسابرسان مستقل را ندارند. حسابرسی داخلی نوین علاوه بر کارایی می تواند اثربخشی و صرفه اقتصادی واحد های تجاری هم بررسی و گزارش کند.

حسابرسی ضمنی

عبارت است از حسابرسی ضمن سال (که معمولا در طول دوره مالی و قبل از پایان سال مالی و بستن حساب ها و بعضا هم به دلیل شرایط کار در پایان دوره مالی) که توسط حسابرسان مستقل صورت می گیرد. هدف این حسابرسی ارزیابی سیستم کنترل داخلی واحد تجاری می باشد.

حسابرسان مستقل بعد از حسابرسی ضمنی نکات ضعف سیستم کنترل داخلی و سیستم های حسابداری را همراه با پیشنهادات اصلاحی به هیئت مدیره شرکت طی نامه ای به نام نامه مدیریت اطلاع می دهند. این گزارش می تواند مسولیت قانونی حسابرسان را در صورت رخداد اختلاس یا زیان های ناشی از ضعف سیستم کنترل داخلی به حداقل برساند.

حسابرسی مدیریت ( عملکرد مدیریت )

هدف حسابرسی مدیریت تعیین میزان کارایی و اثر بخشی مدیران واحد تجاری و همچنین بررسی انطباق عملکرد مدیران واحد تجاری با سیاست های صاحبان سهام می باشد. در حسابرسی عملکرد، کارایی مدیریت از لحاظ چگونگی استفاده از منابع و نحوه اجرای برنامه ها، رسیدگی و گزارش می شود.

حسابرسی عملکرد مدیریت را حسابرسی عملیاتی هم می گویند.

حسابرسی خارجی

حسابرسی خارجی توسط یک طرف مستقل، مانند یک سازمان مالیاتی، مطابق استانداردهای متفاوت با استانداردهای شرکت انجام می شود. استفاده از شخص ثالث برای انجام حسابرسی مالی، برخی سوگیری ها را از بین می برد و ارزیابی صادقانه ای از موقعیت های مختلف درون یک شرکت را بدون تأثیر بر روابط همکاران و محیط کار ارائه می دهد.

مشابه حسابرسی داخلی، هدف اصلی حسابرسی خارجی سنجش صحت سوابق حسابداری است. وام دهندگان و سرمایه گذاران معمولاً به حسابرسی خارجی نیاز دارند تا تأیید کنند که داده ها و اطلاعات مالی و اطلاعات شرکت عادلانه و دقیق هستند.

حسابرسان خارجی برای بررسی سوابق حسابداری و مالی و ارائه نظر مستقل در مورد این سوابق از خارج از سازمان وارد می شوند. قانون ایجاب می کند که کلیه شرکت های دولتی صورت های مالی خود را به صورت خارجی مورد ممیزی قرار دهند.

حسابرسی قانونی

ارائه خدمات حسابرسی قانونی عمدتا در زمان بروز اختلافات مالی، تقلب‌های تجاری یا کارکنان شرکت‌ها، خسارت‌های تجاری و اقتصادی، اختلاف بین سهامداران یا شرکا و... انجام می شود.

برخی از شکایت ها منجر به دادگاهی شدن عوامل می شود و از طرف دادگاه دستور حسابرسی توسط کارشناسان رسمی حوزه مربوطه صادر می شود.

حسابرسی دادگاهی چیست

حسابرسی دادگاهی  اطلاعات مالی یک شخص یا شرکت را ارزیابی و ارزیابی می کند تا حقایقی را برای حمایت از یک پرونده قانونی بدست آورد. ممیزی های دادگاهی مجموعه وسیعی از کارهای تحقیقی را برای دستیابی به شواهد لازم برای تسهیل تعقیب موفق جنایات مالی مختلف انجام می دهند. حسابرسان دادگاهی نیز می توانند در جریان محاکمات شاهدان متخصص باشند. حسابرسی دادگاهی  مستلزم برنامه ریزی تحقیقات، جمع آوری شواهد و گزارش یافته ها است.

با یک مثال درک موضوع را برای شما راحت تر می کنیم

به صورت فرضی، فردی به مدت 10 سال مدیر پروژه شرکت X بوده است و به شرکت در تکمیل پروژه های مهم در این مدت کمک کرده است. با این حال، طی پروژه اخیر، او فاکتورهای کلاهبرداری برای مناقصه هایی که به بستگانش اعطا شده بود، ارائه کرد. حسابرس دادگاه می تواند با بررسی دفتر ها و پیگیری پول در چنین شرایطی حقیقت را کشف کند.

دلایل انجام حسابرسی دادگاهی

شرایط مختلف می تواند ممیزی قانونی را شامل شود، از جمله موارد فساد، سوء استفاده از دارایی ها، تقلب در صورت های مالی، رسیدگی لازم در هنگام ادغام و تملک ها و سرقت اموال. یک حسابرس قانونی احتمالاً رشوه، اخاذی و تضاد منافع را در پرونده های فساد بررسی می کند. هنگام بررسی تقلب در صورت های مالی، حسابرس به دنبال معامله یا حذف اطلاعات مربوطه و جعل سوابق حسابداری عمدی است.

ممیزی های منظم به مشاغل کمک می کند تا عملکرد خود را بهتر درک کنند. این امر برای شرکت های کوچک و بزرگ ضروری است و باید توسط یک متخصص واجد شرایط و عینی انجام شود.

حسابرسی چگونه انجام می شود؟

مدیریت سازمان گزارش مالی را تهیه می کند. باید مطابق با الزامات قانونی و استانداردهای گزارشگری مالی تهیه شود.

مدیران سازمان گزارش مالی را تأیید می کنند.

حسابرسان با آگاهی از فعالیتهای سازمان و در نظر گرفتن مسائل اقتصادی و صنعتی که ممکن است در طول دوره گزارشگری بر کسب و کار تأثیر گذاشته است، بررسی خود را آغاز کنند.

حسابرسان برای هر فعالیت عمده ذکر شده در گزارش مالی، هرگونه ریسکی را که می تواند تأثیر بسزایی در وضعیت مالی یا عملکرد مالی داشته باشد، شناسایی کرده و ارزیابی کنند و همچنین برخی از اقدامات (موسوم به کنترل های داخلی) که سازمان برای کاهش آنها انجام داده است.

حسابرسان با توجه به خطرات و کنترل های شناسایی شده، آنچه مدیران برای اطمینان از صحت گزارش مالی انجام داده اند را در نظر می گیرند و شواهد پشتیبان را بررسی می کنند.

حسابرسان سپس قضاوت می کنند که آیا گزارش مالی کلی به طور کلی نمای واقعی و منصفانه ای از نتایج و موقعیت مالی سازمان و جریانات نقدی آن ارائه می دهد و مطابق با استانداردهای گزارشگری مالی و در صورت لزوم، شرکتها است. عمل کنید.

سرانجام، حسابرسان گزارش حسابرسی تهیه می کنند که نظر خود را برای سهامداران یا اعضای سازمان تنظیم می کند.

حسابرسان به طور خاص چه می کنند؟

حسابرسان درباره دامنه کار حسابرسی با سازمان کار می کنند  مدیران ممکن است درخواست انجام سایر مراحل را داشته باشند. حسابرسان استقلال خود را از مدیریت و مدیران دیگر حفظ می کنند تا آزمایشات و قضاوت ها به صورت عینی انجام شود. حسابرسان بسته به خطرات و کنترل هایی که شناسایی کرده اند، نوع و میزان روش های حسابرسی را که انجام می دهند تعیین می کنند. رویه ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:

- پرسیدن طیف وسیعی از سوالات از سوالات کتبی رسمی، تا سوالات غیر رسمی که به صورت شفاهی از طیف وسیعی از افراد در سازمان پرسیده می شود.
- بررسی سوابق مالی و حسابداری، سایر اسناد و اقلام ملموس مانند تجهیزات و تجهیزات.
- قضاوت در مورد برآوردها یا مفروضات مهمی که مدیریت هنگام تهیه گزارش مالی انجام داده است.
- اخذ تأییدیه های کتبی در مورد برخی موارد، به عنوان مثال، درخواست از بدهکار برای تأیید میزان بدهی خود با سازمان.
- آزمایش برخی از کنترل های داخلی سازمان
- مشاهده فرایندها یا رویه های خاصی که انجام می شود.

 استانداردهای حسابرسی :

استانداردهای حسابرسی از سه قسمت اصلی تشکیل شده است. استانداردهای صلاحیت و آموزش فنی کافی، استانداردهای اجرای عملیات، استانداردهای گزارشگری مالی.

1. استانداردهای عمومی که شامل :
    1-1) صلاحیت و آموزش فنی کافی
    1-2) استقلال رای
    1-3) مراقبت حرفه ای
2. استانداردهای اجرای عملیات که شامل :
    2-1) برنامه ریزی و نظارت
    2-2) شناخت کافی از ساختار کنترل داخلی
    2-3) کسب شواهد کافی و قابل اطمینان
3. استانداردهای گزارشگری :
    3-1) گزارش باید تصریح کند که صورت های مالی طبق استانداردهای حسابداری تهیه شده است یا خیر
    3-2) گزارش باید شرایطی را مشخص سازد که در آن چنین اصولی در دوره جاری نسبت به دوره قبل، به طور یکنواخت رعایت نشده است.
    3-3) اطلاعات افشا شده در صورت های مالی منطقا کافی تلقی می گردد، مگر آنکه خلاف آن در گزارش بیان گردد.