آیین رفتار حرفه ای حسابداران

در این مقاله به بررسی آیین رفتار حرفه ای حسابداری میپردازیم

آیین رفتار حرفه ای در حسابداری و حسابرسی

در سال های اخیر و تا قبل از سال 1377 به صورت مدوّن آیین نامه اخلاقی برای حرفۀ حسابداری از سوی دستگاه های متولی تهیه نشده بود، لکن برنامه کلان اخلاق حرفه ای حسابداری برگرفته از آیات، روایات و منابع مکتوب اسلامی، موردنظر و استفاده عملیاتی در آیین نامه های مرتبط با حسابداری بوده است.

تا اینکهدر سال 1377 و در اجرای وظایف محوله به سازمان حسابرسی، آیین رفتار حرفه ای حسابداران با توجه به آیین رفتار حرفه ای مصوب فدراسیون بین المللی حسابداران و با در نظرگرفتن شرایط بومی کشور تدوین و با تصویب مجمع عمومی سازمان حسابرسی از ابتدای سال 1378 لازم الاجرا شد. از آنجایی که حرفۀ حسابداری به عنوان یک خدمت مبتنی بر اعتماد عمومی محسوب می شود (یعنی وجود و تداوم این حرفه منوط به جلب اعتماد جامعه است) ضروری است ، حسابداران با مباحث اخلاقی مطرح در زمینۀ تحصیلی خود آشنا شوند.

به عبارت دیگر، آشنایی با آیین رفتار حرفه ای و داشتن تفکر اخلاقی، جزءِ مهارت های ضروری است که حسابداران و مالیچی ها ضمن مباحث درسی باید آن را فرا گیرند. به این سبب، اخلاق و آیین رفتار حرفه ای حسابداران در بخش مربوطه بحث شده است.

نقش، وظیفه و مسئولیت حسابداران حرفه ای در قبال جامعه، صاحبان سرمایه و دیگر اشخاص ذی حق و ذی نفع ایجاب می کند که آنان اصول عمومی اخلاق حسنه را در همۀ جنبه ها رعایت و به آیین رفتار حرفه ای مدوّن و منسجمی پایبند باشند تا پذیرش، اعتبار و احترام اجتماعی را که لازمۀ فعالیت در هر حرفۀ تخصصی است، به دست آورند. حرفۀ حسابداری نیز از این قاعده مستثنی نیست و به تعبیری تنها فلسفۀ ادامۀ حیات حرفۀ حسابداری، جلب اعتماد عمومی است.

ضوابط رفتاری و اخلاقی هر حرفه، مهمترین خط مشی های آن را تشکیل می دهد. این خط مشی ها مواردی چون ویژگی های اصلی حرفه، روابط اعضای حرفه با جامعه، روابط اعضای حرفه با یکدیگر و بالاخره روابط هر عضو با جامعه حرفه ای را در بر می گیرد. این ضوابط در حرفه حسابداری " آیین رفتار حرفه ای" خوانده می شود.

تمام حرفه های شناخته شده مانند پزشکی، مهندسی و معماری، برای خود یک آیین رفتار تهیه کرده اند. هدف اساسی از تهیه چنین آیین های رفتاری، ارائه رهنمودهای لازم به اعضا برای حفظ شئون حرفه و اعمال رفتار به گونه ای است که کیفیت ضوابط حرفه آنها را بهبود بخشد. آیین رفتار حرفه ای مهمترین خط مشی حرفه را مشخص نموده و ضامن بقای آن است.

وجود آیین رفتار حرفه ای، صاحبکاران و جامعه را مطمئن می سازد که حرفه می خواهد استاندارد عملی خوبی داشته باشد و هر یک از اعضا را به رعایت آن ملزم می کند.

تمام حرفه های شناخته شده چندین ویژگی مشترک دارند. مهمترین این ویژگی ها عبارتند از:

1. مسولیت پذیرش خدمت به جامعه
2. پایبندی اعضای حرفه به مجموعه ای از اصول، ضوابط و ارزش های حرفه
3. استانداردهای ورود به حرفه
4. نیاز به اعتماد جامعه

برای دانلود فایل PDF آیین اخلاق و رفتار حرفه ای حسابداران رسمی ایران کلیک نمایید.

مهمترين مسئوليت حسابداري به عنوان رشته اي از دانش بشري، تهيه اطلاعات مالي به عنوان مبنايي براي فراهم ساختن امكان پاسخگويي مديران و مباشران سازمان ها و بنگاه هاي عمومي و خصوصي به اشخاص ذي حق، ذي نفع و ذي علاقه است. نقشِ حسابداران رسمي، اعتباربخشي به اطلاعات مالي فوق، در قالب گزارش هاي مختلف حسابرس مستقل و بازرس قانوني، بررسي اجمالي و غیره مي باشد.

حسابداران رسمي كه چنين خدماتي را ارائه مي دهند در صورتي نتايج كارشان قابل اعتماد و اتكا خواهد بود كه علاوه بر دانش، مهارت، تجربه و آموزش مستمر از فضيلت هاي اخلاقي چون درستكاري و صداقت، واقع بيني، استقلال و بي طرفي و حفظ منافع عمومي برخوردار باشند و خدمات حرفه اي خود را با رعايت آيين رفتار پذيرفته شده اي، انجام دهند.

تدوين آيين اخلاق و رفتار حرفه اي حسابداران رسمي با پيدايش و گسترش تشكل هاي حرفه اي حسابداران رسمي در پهنه جهان قرين بوده است. در مواردي نيز مراجع دولتي يا عمومي، راسا آيين رفتار حسابداران حرفه اي را تدوين و يا آيين رفتار تهيه شده توسط تشكل هاي حرفه اي را تأييد يا تصويب نموده اند. اين امر، در مورد ارائه خدمات تخصصي و حرفه اي حسابداران رسمي در خصوص حسابرسي اطلاعات و صورت هاي مالي شركت هاي سهامي عام پذيرفته شده در سازمان بورس و اوراق بهادار، از اهميت ويژه اي برخوردار مي باشد.

آیین رفتار حرفه ای حسابداری چیست؟

در آیین رفتار حرفه ای حسابداری، اصول بنیادی اخلاق و رفتار حرفه ای حسابداران بیان و چارچوبی نظری برای رعایت این اصول در عمل، فراهم می شود.کلیۀ حسابداران حرفه ای باید اصول مزبور را رعایت کنند. آیین رفتار حرفه ای از 3 بخش اصلی منافع عمومی، اصول بنیادی و احکام تشکیل شده است.

منافع عمومی ضرورت تدوین آیین رفتار حرفه ای و پایبندی حسابداران به آن را متذکر می شود.

اصول بنیادی، مواردی را بیان می کند که حسابداران برای دستیابی به اهداف حسابداری به عنوان یک حرفه، ملزم به رعایت و پایبندی به آنها می باشند.

احکام، رهنمودهایی دربارۀ نحوۀ کاربرد اهداف و اصول بنیادی مزبور را برای موقعیت هایی ارائه می کند که حسابداران حرفه ای درحین کار با آن مواجه می شوند.

پیشینه آیین رفتار حرفه ای در ایران

آیین رفتار حرفه ای در ایران سابقۀ چند هزار ساله ای دارد و منابع فراوانی در این رابطه موجود هستند که به نمونه هایی اشاره شد، لکن آیین رفتاری مدون و مصوب کمیته فنی سازمان حسابرسی در اسفندماه سال 1377 نهایی و در سال 1378 توسط هیئت مدیره و مجمع عمومی سازمان تصویب و لازم الاجرا گردید.

در سال 1382 جامعۀ حسابداران رسمی ایران، آیین رفتار حرفه ای خود را تدوین کرد که پس از تصویب شورای عالی جامعه در 1382/11/28 به تأیید وزیر امور اقتصادی و دارایی رسید و لازم الاجرا گردید. قابل ذکر است این متون مبتنی بر دستورات دینی و متناسب با مقتضیات فرهنگی کشور و همسو با آیین رفتار حرفه ای فدراسیون بین المللی حسابداران مصوب سال 1996 میلادی است.

اهداف حرفه حسابداری از دیدگاه آیین رفتار حرفه ای

اهداف حرفه حسابداری از دیدگاه آیین رفتار حرفه ای عبارت است از:

1. دستیابی به بهترین اصول و ضوابط حرفه ای
2. اجرای عملیات در بالاترین سطح ممکن براساس اصول و ضوابط مذکور
3. تامین منافع عمومی

تحقق اهداف حرفه حسابداری از دیدگاه آیین رفتار حرفه ای نیاز به موارد زیر دارد:

• اعتبار اطلاعات حسابداری و مالی : جامعه به اطلاعات و سیستم های اطلاعاتی قابل اتکا و معتبر نیاز دارد.
• حرفه ای بودن حسابدار : افراد حرفه ای در زمینه حسابداری حرفه ای باید به سادگی توسط صاحبکاران، کارفرمایان و سایر اشخاص ذینفع، قابل تشخیص و شناسایی باشند.
• کیفیت خدمات حسابداران : اطمینان از اینکه تمام خدمات ارائه شده به وسیله حسابدارن رسمی با بالاترین کیفیت ممکن انجام می شود.
• اطمینان : استفاده کنندگان از خدمات حسابداران رسمی باید مطمئن شوند چهارچوبی برای رفتار حرفه ای وجود دارد که ناظر بر ارائه خدمات است.

آئین رفتار حرفه ای در حسابرسی مستقل

آیین رفتار حرفه ای شامل ظوابط عمومی و اصول بنیادی حرفه حسابرسی است که باید توسط حسابرسان کستقل به منظور دستیابی به هدف های مورد نظر حرفه رعایت شود. این آیین نامه دارای دو بخش است:

 1) اصول بنیادی آیین رفتار حرفه ای :

•  درستکاری
•  بی طرفی
•  صلاحیت و مراقبت حرفه ای
•  رازداری
•  رفتار حرفه ای
•  اصول و ضوابط حرفه ای

 2) احکام آیین رفتار حرفه ای :

•  قابل اجرا در مورد کلیه حسابداران حرفه ای
•  قابل اجرا در مورد حسابداران حرفه ای مستقل
•  قابل اجرا در مورد حسابداران حرفه ای تحت استخدام

 احکام قابل اجرای آیین رفتار حرفه ای در مورد کلیه حسابداران حرفه ای

 درستکاری و بی طرفی، تضاد منافع، صلاحیت حرفه ای، رازداری، خدمات مالیاتی و آگهی.

 احکام قابل اجرا در مورد حسابداران حرفه ای مستقل

 استقلال، صلاحیت حرفه ای، حق الزحمه، فعالیت های ناسازگار با حرفه، ارتباط با سایر حسابرسان مستقل و آگهی و تبلیغات.

احکام قابل اجرای آیین رفتار حرفه ای در مورد حسابداران حرفه ای تحت استخدام

 تضاد بین تعهدات اخلاقی به کارفرما و پایبندی به اصول حرفه ای، حمایت از همکاران حرفه ای، صلاحیت حرفه ای و ارائه اطلاعات